18 mei Ronse: stad met uitzicht!
Met alle charmes van een klein provinciestadje op mensenmaat, helemaal in het zuiden van de provincie Oost-Vlaanderen, zo kort bij de taalgrens, dat de meeste van de 26.000 inwoners tweetalig zijn, midden in de Vlaamse Ardennen ligt Ronse te pronken met een merkwaardig patrimonium en het lokt vele bezoekers.
CC- De Ververij—een nieuwe academie voor artistieke vorming en een cultureel centrum in de oude gebouwen van een spinnerij, weverij en ververij:‘Teintureries Belges’- later De Leie NV.
De zaagtanddaken verraden het industriële verleden met de vroegere ververij in de site van de Hoge Mote, die pas een jaar geleden werd omgebouwd tot Cultureel Centrum en kunstacademie. De schepen van Toerisme, Brigitte Vanhoutte en het diensthoofd van de Toeristische Dienst, Annelies Renoir, boden hier met fierheid het bommeltje-gebak als voorproevertje aan. Van op de panoramatoren heb je een uitzicht op de hele streek en in het Belevingscentrum met interactieve schermen kan je inzoomen om je wandelroute te bepalen; in vier talen asjeblief en foutloos, zegt de meester.
De stadsgids, Thomas Deriemaeker, wellicht de beste uit de stal, begeleidde de groep door de stad, terwijl de beiaard in de toren van de St.-Hermasbasiliek klepperde.
Sint-Hermes, een Romein met Griekse naam en afkomst, is de patroonheilige voor de geesteszieken ( depressie, epilepsie en dgl.). Na zijn bekering werd hij onthoofd en was dus een martelaar. In 860 werden zijn relieken naar Ronse overgebracht. In de middeleeuwen was Ronse ook een hospitaalstad met gastenverblijven voor bezoekers. De zondag na Pinksteren trekt de jaarlijkse processie, de beroemde Fiertel, 32 km lang rond de stad met 8.000 Ronsenaars en bedevaarders. De bijnaam van de Ronsenaars is “de Zotten”; hoewel zij zelf geen zotten zijn, wel de bedevaarders, aldus het gezegde.
Rik Wouters met de ‘Lameer’ – – feitelijk’ Huiselijke zorgen’
In het park staat een standbeeld van de Mechelaar Rik Wouters “Huiselijke Zorgen” zijn muze, zijn vrouw, zijn Nel staat op haar man te wachten. In de oude binnenstad is een hippe buurt ‘De Vrijheid’, die tot de Franse Revolutie autonoom was en waar de clerus in de 19e eeuw de plak zwaaide. Aan de andere kant ligt de stad. De oude Sint-Martinusbasiliek uit de 11e eeuw kreeg sinds eind 19e eeuw diverse bestemmingen, van houtzagerij, over cinema, naar garage tot de huidige, sinds 2016, ‘De Passage’ restaurants en voedingszaken met Italiaanse, Spaanse, bio, vegetarische voeding, wijn en apero-bar: alles trendy en een toeristische troef in de smaak. Alleen de balkstenen toren is beschermd.
Het stationsgebouw, überhaupt het oudste in België, stond in Brugge, werd steen voor steen afgebroken en weer opgebouwd in Ronse, met de voorgevel naar de perrons. Op het plein staat het standbeeld van de ‘Ronsense Zot”. Op het kruispunt van handelswegen midden in de stad was er destijds een drenkplaats voor de paarden. Nu staat hier een monument met ‘Dansende Stenen” van CH. Tobin. Heel merkwaardig drie grote stenen bewegen, schuiven, dansen over mekaar in en op water op een zuil.
Art Deco woning- Wijnstraat
Een andere pijler is dat al in de 13e eeuw de textielindustrie welstand bracht in Ronse. In de 19e eeuw werkte de helft van de bevolking in deze lakennijverheid en op het einde beleefde Ronse een hoogtepunt van activiteit. De textielbaronnen bouwde villa’s en herenhuizen, een hele stadswijk vol!
Vanaf zowat 1890 was de Art Nouveau de nieuw bouwstijl, die zich afzette tegen de traditionele stijl. Neen, de nieuwe stijl baseerde zich nu op de Japanse bloemensierkunst met uiteraard veel bloemenmotieven, bv. de decoratieve gevelversieringen in vele kleuren, met uitsluitend gebogen lijnen; die de sierlijkheid, de opgewektheid, de losheid, de alles-in-beweging moesten onderstrepen. Art Nouveau-huizen stralen één en al sierlijkheid en gratie uit. De tijdgeest leende zich ertoe: ‘La Belle Epoque’. Men leefde goed, in welstand, in vredestijd, er werd kunst geproduceerd en ook gekocht. De kunstenaars, die ten grondslag lagen van de nieuwe stijl waren bekende (Franstalige) Belgen; Paul Hankar, Viktor Horta, Henri Van de Velde e.a. Ronse kan er ook mee uitpakken.
Na nauwelijks 25-30 jaar kent de stijl een brutaal einde, nl. met de WO I. Voor de eerste keer in de mensengeschiedenis spreekt men van een wereldoorlog, waarbij ontelbare landen in – of direct betrokken waren. De ruiterij te paard in haar paasbeste kledij heeft afgedaan en wordt vervangen door ronkende vliegtuigen. De soldaten op de fiets, de cyclisten, ruimen de plaats voor ijzerharde tanks. Er vallen 25 miljoen doden en ontelbare gehandicapten in vier jaar te betreuren. Er gaat een schok door Europa van ontnuchtering. De sierlijke lijnen, de krulletjes verdwijnen, geen onstuitbare beweging meer, geen reden meer om vrolijk te wezen!
De Art Deco neemt de plaats in: strakke lijnen, geometrische figuren (vierkant, rechthoek, driehoek, bol…), horizontale en verticale lijnen: sec, droog, ontnuchterend.
En toch met deze ogen kijken naar Art Deco is een lust voor het oog, geeft voldoening, een behaaglijkheid van rust.
Meer dan andere steden is RONSE rijkelijk gezegend met Art Deco-woningen van de textielbaronnen. Art Deco is gemakkelijk te herkennen: ramen en deuren geometrisch, een dakje boven de voordeur, de opstaande cementstrepen tussen bakstenen worden ook geverfd om de horizontale lijn te verlengen, geglazuurde en gekleurde gevelstenen (veel geel), balkons op de verdieping, arduin op grondhoogte, afgeronde hoeken aan de voordeur liefst met opstaande bakstenen, hoogwaardige materialen. In deze straten zou men langer willen vertoeven en genieten.
Met deze indrukken van grote kunst weer naar huis gaan is een bevrediging voor lange tijd. En dan moet men noodgedwongen nog wat schoonheid laten voor een volgende bezoek: de, grootste van Europa, Romaanse crypte, in en samen met de Sint-Hermesbasiliek, het ‘MUST’, Museum voor textiel, waarmee alles begon, de Fiertel Ommegang….
Jawel, Ronse heeft overtuigd.
Naast de Toeristische Dienst danken we ook collega’s Damien en Jempi voor hun feilloze voorbereiding van een geslaagde dagexcursie.
Verslag: Marcel Wittemans
Foto’s: Hélène Peeters-Saenen