16 mei Nieuwe Land Art in het grensoverschrijdende heuvellandschap van de Westhoek
De enthousiaste werkgroep in Het Nest in Mesen
Op dinsdag 16 mei werd de verzamelde pers in het Iers Vredepark in Mesen opgewacht voor de inhuldiging van vijf nieuwe land art-projecten in de grensoverschrijdende Westhoek (Heuvelland, Mesen en Frans-Vlaanderen). In een organisatie van Westtoer en de Communauté de Communes de Flandre Intérieure waren het gedeputeerde Sabien Lahaye-Battheu en de voorzitter van Destination Cœur de Flandre César Storet die voor tekst en uitleg zorgden. Hierna volgde een prettige, dagvullende rondrit aan weerszijden van “de schreve” waarbij de vijf land art-locaties werden bezocht.
Project Ruralité
De Cocons aan de Scherpenberg
Binnen het Interreg V Frankrijk-Wallonië-Vlaanderen-project Ruralité ontwikkelden de projectpartners innovatieve, toeristische belevingen. Een van de acties binnen dit project was het inplanten van ludieke rustpunten met land art-structuren voor gezelschappen met kinderen. In de Westhoek werden er twee rustpunten ingericht: in Mesen aan het Iers Vredespark en in Heuvelland aan de Scherpenberg. Over de grens werden in Coeur de Flandre drie rustpunten gerealiseerd: aan de Catsberg, de Boeschepeberg en de Ravensberg.
Verborgen plekken
Het 3D Doolhof aan de Boeschepeberg met ervoor de sculptuur van Ludwig Schumacher
De functionele rust- en recreatieplekken staan op “verborgen plekken” in de grensoverschrijdende Westhoek. Wist je overigens dat de Fransen hetzelfde woord “Westhoek” gebruiken? De land art-structuren vind je in het Vlaamse Mesen, Heuvelland en in het Frans-Vlaamse Boeschepe, Godewaarsvelde en Belle (Bailleul). Ze vormen er markeringen in het landschap vanwaar je van het prachtige uitzicht geniet. De vijf verschillende structuren hebben een gemeenschappelijk uitgangspunt. Ze zijn namelijk opgebouwd uit droge wilgentakken, met levende planten er omheen, die het geheel langzaamaan zullen bedekken, waarna ze in de omliggende natuur opgaan. Het zijn constructies waar je kan inlopen, zodat je een andere perceptie krijgt van de ruimte en van het licht. Ze zijn goed vergelijkbaar met de natuurlijke habitats die dieren bouwen. Een grensoverschrijdende, toeristische kaart over het Heuvellandschap ‘Tien heuvels op een rij’ verbindt de land art-structuren met elkaar. Voor elk van de tien heuvels is er een fiets- of wandelroute als suggestie en je krijgt per heuvel een makkelijk overzicht van de ‘must see’s and must do’s’. De kaarten zijn verkrijgbaar in het Nederlands of het Frans bij de diensten van toerisme in de Westhoek en Destination Cœur de Flandre. Het is een realisatie van Westtoer, Toerisme Westhoek, La Communauté de Communes de Flandre Intérieure en Toerisme Destination Cœur de Flandre.
Wilg als basis
De Verdoken Observatiepost aan de Katsberg.
De land art-structuren zijn bedacht door de landschapsarchitecten van JNC International en uitgevoerd door Wolfgang Bregentzer en Bram Vanhoof van Bowerbird Collective. De wens werd geuit om de plaatsen ook als speelplek te laten fungeren voor gezelschappen met kinderen. Je kan er dus in klimmen, je verschuilen of observeren tijdens een wandeling of fietstocht. Of genieten van de rust en gebruik maken van het picknickmeubilair ter plaatse. De leidraad van deze werken is de eenvoudige vorm, maar vooral ook het gebruik van één gemeenschappelijk materiaal: wilg. Een structuur van droge takken als basis, met levende planten die de structuur langzaamaan bedekken. “Infrastructuurprojecten zoals dit blijven belangrijk om tegemoet te komen aan de nieuwe behoeften van onze bezoekers en de hedendaagse trends zoals het slow-toerisme, de beleving in de natuur en het kortbij reizen. We zullen in de toekomst blijven inzetten op acties om het toeristisch aanbod in onze rurale regio’s verder vorm te geven en te blijven vernieuwen”, aldus Sabien Lahaye-Battheu, gedeputeerde en voorzitter Westtoer.”
Waar vind je deze structuren?
In de Westhoek:
- “Het Nest” in het Iers Vredespark in Mesen
Dit is de vreemde eend in de bijt, want de land art-structuur staat niet op een heuvel. De kleinste stad van het land biedt hier echter wel een ongelooflijk uitzicht op de grensoverschrijdende heuvelrug. Dit nest, op een natuurlijke belvedère, steekt hoog boven de velden uit en biedt een weids uitzicht over het landschap van vooral landbouwvlaktes, heggen en zelfs dorpen die herkenbaar zijn aan hun torenspitsen. De platgedrukte vorm zorgt ervoor dat de uitgestrektheid van het landschap zichtbaar blijft. Langzaam zal het met planten of gras bedekt raken om uiteindelijk in de omliggende natuur op te gaan. Hier kun je genieten van een gezellige stopplaats dankzij de grote picknickbanken en een dubbele ligbank.
- “De Cocons” aan de Scherpenberg in Heuvelland – Scherpenbergseweg
Deze drie bolstructuren langs een wandelweg over de heuvelrug bezorgen wandelaars en fietsers een bijzondere ervaring in een gemoedelijke sfeer. Door hun locatie en ligging bieden ze een adembenemend uitzicht over de Scherpenberg en de Kemmelberg. Alle drie zijn ze geïnspireerd door de cocon en verwijzen ze naar een moment in het leven van een vlinder. Bij deze structuren staan bovendien nog een lange picknicktafel, een ligbank en een schuifaf voor de kindjes.
Cœur de Flandre:
- “Het 3D Doolhof” aan de Boeschepeberg – Chemin des Loups in Boeschepe
Het 3D Doolhof aan de Boeschepeberg.
In Boeschepe doen de drie in elkaar grijpende bollen aan microzeeorganismen denken. Hun sedimentatie ligt aan de oorsprong van de ijzerzandsteen die het heuvelland bedekt. De roze steen die zich een eindje vóór de bollenstructuur bevindt, werd vele jaren geleden uit een nabije akker opgedolven. Het mooie werk van de van oorsprong Duitse wereldreiziger Ludwig Schumacher is uit deze zware steen gehouwen. Twee muntjes die bij het opgraven van de steen tevoorschijn kwamen, zijn in de sculptuur verwerkt, samen met een mooie tekst, die geïnspireerd is door een uitspraak van Martin Luther: “Si je savais que demain était la fin du monde je planterais un arbre encore aujourd’hui”. Ludwig heeft het werk aan de gemeente geschonken en er is geen betere plaats ervoor denkbaar dan hier. Een weetje: Ludwig wist ons te vertellen dat het meisje dat model stond voor het mooie beeldhouwwerk nog altijd leeft. Ze woont in Duitsland en is intussen de 90 voorbij. De land art-bubbels van wilg vormen een doolhof om je in te verbergen of te vermaken. Vanaf deze site, die uitkijkt over de Vlaamse vlakte, kun je rechts de beroemde molen en vóór je de Kasselberg bewonderen.
- “De Verdoken Observatiepost” aan de Katsberg – route de Méteren
Deze land art-structuur bevindt zich in een bos halverwege op de helling van de Katsberg, op de route van de Kats-wandeling. In de diepte van een vroegere zandgroeve ligt – heel verrassend – een kleine natuurobservatiepost verscholen. De bolvormige structuur zet voorbijgangers aan om even stil te blijven staan en te kijken naar het leven rondom de vijver. De klimtouwen naar de tweede bol zijn meteen een uitnodiging om verder te gaan en de berm op te klimmen.
- “De Ontsnapte Bloem” aan de Ravensberg – chemin de l’Haendries GR 128
De Ontsnapte Bloem aan de Ravensberg
Dit oprijzende observatieplatform steekt hoog boven het groen en de boterbloemen uit, vlak naast een idyllische wandelweg (de GR 128 en het wandelknooppuntennetwerk). De bezoekers beleven een bijzondere ervaring, ver van alle indiscrete blikken. De bloemvorm doet denken aan de bloemkroon van de wilde kievitsbloem die zo uit de wildeplantentuin van het Conservatoire botanique national van Bailleul zou kunnen komen, dat je tussen de bomen kunt ontwaren.
Er werden nog vier andere land art-structuren met rust-, belevings- en/of picknickplek gerealiseerd in Wallonie-picarde: De Heks in Ellezelles, De Schelp op de Kluisberg, De Tunnel in Saint-Sauveur en De Duizendpoot in Flobecq.
Podcasts voor gezelschappen met kinderen
De Ontsnapte Bloem aan de Ravensberg
In het Heuvellandschap werden bovendien nog vijf podcasts ontwikkeld over de heuvelrug. De podcasts kan je in het Nederlands of het Frans beluisteren als je onderweg bent naar het heuvellandschap of eens je ter plaatse bent. De podcasts gaan respectievelijk over de Watenberg in Hauts de Flandre, de Rodeberg en de Kemmelberg in de Westhoek en over de Kluisberg en de Mont Saint-Aubert in Wallonie-picarde. Het zijn luisterverhalen geworden met twee figuurtjes: een Belgische Torenvalk (Balthazar) en een babbelzieke eekhoorn (Millie). Op de informatiepanelen bij de land art-structuren of op de grensoverschrijdende toeristische kaart vind je QR-codes om deze podcasts te beluisteren.
Info: Westtoer: Veerle MERTENS veerle.mertens@westtoer.be
CCFI – Destination Cœur de Flandre: Marie-Laure PICQUE marielaure.picque@coeurdeflandre.fr
Meer informatie over het project Ruralité: www.interreg-ruralite.eu
Beeldmateriaal over Het Nest in Mesen / De Cocons in Heuvelland kan je hier downloaden © Westtoer
Perscontact: Bavo Delbaere bavo.delbaere@westtoer.be
Tekst en foto’s: Dirk Dupon