27 jul Ensors denkbeeldige paradijs
In de Venetiaanse Gaanderijen van Oostende kan je nog tot 27 oktober gaan kijken naar een prestigieuze tentoonstelling rond Ensor en zijn tijdgenoten. Naast werk uit MuZEE kreeg men o.a. bruiklenen van de Belgische Senaat, KMSKA, The Phoebus Foundation en Christie’s en Sotheby’s Londen.
Algemeen zicht tentoonstelling
Curator en Ensorautoriteit Herwig Todts neemt je mee op een boeiende reis doorheen het leven van de meester van de zee en ‘zijn’ Oostende. James Ensor had een unieke band met zijn geboorteplaats, zo blijkt uit deze tentoonstelling. Terwijl Oostende zich ontwikkelde tot de Koningin der Badsteden, ontwikkelde Ensor er zijn artistieke vaardigheden en zijn visie op de stad. Zijn werk is doordrenkt van idyllische afbeeldingen van de Noordzee, de duinen en polders. Niet alleen zijn kunst, maar ook zijn leven is verweven met Oostende. Zo nam hij er een actieve rol op in de lokale artistieke kringen, waaronder de Cercle Artistique en de Compagnie du Rat Mort. En was hij stichtend lid van de Oostendse Rotary.Wanneer zijn ‘denkbeeldige paradijs’ wordt bedreigd , ontwaakt de activist in Ensor. Hij organiseert petities waarbij hij opkomt voor de schoonheid van zijn stad en protesteert tegen de afbraak van iconische landmarks. En dit ondanks dat zijn familie een souvenirwinkel had en gemeubelde kamers verhuurde!
Brussel
Oostendse types
Van cruciaal belang in Ensors carrière is zijn opleiding en link met Brussel. Daar ontdekt hij nieuwe artistieke opvattingen en stijlen. Denk aan het impressionisme, het symbolische en de onbekende iconografie van de satire, carnaval en andere, meer decadente motieven. Ook maakt hij kennis met nieuwe technieken en het betere schildersmateriaal. Tijdens zijn verblijf ontmoet hij erg goed geïnformeerde kunstkenners, organisatoren van tentoonstellingen, naast liefhebbers en verzamelaars.
Al deze aspecten vinden hun weg naar deze tentoonstelling. Zo wordt de gelijkenis getoond met Willy Finch, die ook authentieke tekeningen maakt van houtskool op papier. Daarbij beïnvloedt de één de ander. Denk aan ‘De vrouw met de mand’ van Finch versus de ‘Vouw met bezem’ van Ensor. Om maar iets te noemen. Beiden toonden hun interesse voor boeren, vissers, arbeiders en bedelaars, veeleer dan aandacht te hebben voor heiligen, helden, adel en bourgeoisie. Integendeel zelfs.
Belle Epoque
Belle Epoquetijd
Een ander onderdeel binnen deze tentoonstelling gaat over Oostende tijdens de Belle Epoque. Ensors vader James Frederic Ensor behoort in 1859 wellicht tot de vroegste lichting buitenlandse toeristen in Oostende. ‘Zijn zoon zal later zien hoe de kleine versterkte stad in enkele decennia uitgroeit tot ‘misschien wel de mooiste van die tijdelijke hoofdsteden van de opgedirkte ondeugd en verveelde luxe, ‘ lezen we , volgens de dichter Emile Verhaeren. Film, foto’s, kleding en werk van Félicien Rops, Léon Spillaert en Alice Frey onderstrepen dit. Een knap tijdsbeeld. Overigens, in de tweede zaal kan men naast beeldmateriaal van Henri Storck, ook luisteren naar een interview met de meester, in sappig Oostends, afgenomen door Karel Jonckheere in 1936 voor de NIR.
Etsen
Ensor begint in 1886 te etsen. Zo herontdekt hij de natuur. Ook al wist hij dat een ingeïnkte drukplaat een spiegelbeeld van het origineel oplevert, toch hield hij er maar zelden rekening mee. Daardoor zijn de zichten niet altijd correct. Ook gebruikte hij ze als ontwerp voor zijn schilderijen. Denk aan het kerkje van Mariakerke.
Satire
Actie
Rond 1890 blijkt vrijdenker Ensor goed bevriend met Brusselse schrijvers die sympathiseren met het socialisme en het anarchisme. De weerslag hiervan vinden we terug in de brutale, satirische tekeningen en etsen, zoals ‘België in de 19e eeuw’ of ‘Doctrinaire voeding’. Daarin neemt hij de gevestigde machten, zoals het koningshuis, de politiek, het leger en de kerk op de korrel. Hij komt op tegen de bedreiging van de duinen door architecten en promotoren. Een thema dat momenteel misschien actueler is dan ooit.
Praktisch
Locatie: Venetiaanse Gaanderijen, K. Boudewijnpromenade Oostende. Openingsuren: dinsdag tot en met zondag van 10 uur – 12.30 uur en van 14 uur tot 18 uur. Standaardtarief 12 euro, kortingen voorzien. Telefonische reservaties: 059.25.81.41 of aan de onthaalbalies van Venetiaanse Gaanderijen, UiTloket en Toerisme Oostende. Info: uit@oostende.be of cultuur@oostende.be Er is een catalogus voorzien, uitgegeven door Tijdsbeeld.
Tekst en foto’s: Jempi Welkenhuyzen