10 mei De Grote Oorlog van de Marne tot Verdun (2)
Verdun zal voor altijd verbonden blijven met de gruwelen van 1916. De slagvelden liggen ten noorden van de stad aan weerszijde van de Maas. Het landschap staat bol van de monumenten. De stad zelf werd het symbool van het verzet.
Citadelle Souteraine de Verdun
De citadel zelf werd voor Wereldoorlog Een verbouwd tot een centrum met ontelbare forten. Het doel ervan was vooral om manschappen en materiaal te herbergen. Op een diepte van meer dan 16 meter werden galerijen aangelegd tot 7 km lang. Tijdens de Slag van Verdun werd het een kleine ondergrondse stad met een eigen elektriciteitscentrale, kazematten, infirmerie en een bakkerij die dagelijks meer dan 28.000 broden bakte. Sinds 2021 is het museum volledig vernieuwd. Ga binnen en dompel je onder in de geschiedenis van het fort en van de poilu, de Franse soldaat. Je wordt Jean Rivière (klasse 2013), die van het front rond Verdun met drie kameraden afzakt naar de citadel. Ga aan boord van een gondel met een AR-bril (Augmented Reality) en volg het viertal. Je hoort hun opinies, vragen, meningen en verslagen. Je volgt hen van bakkerij tot de infirmerie. Ook zij weten niet dat ze mogen meedoen aan een ceremonie met de toenmalige Franse president Poincaré, een plechtige uitdeling van medailles in 1916. Hier ook werd in 1920 de Onbekende Soldaat aangewezen tussen verschillende kisten van de slagvelden. Na de gondel is er nog een wandeling door het gigantische complex en wat interactief zoekwerk. Pas wel op: de temperatuur ondergronds is niet meer dan 8 graden en kinderen onder acht jaar hebben geen toegang.
Le Musée du Poste de Garde
Poste de Garde
Een ideale combinatie is na het citadelbezoek de straat over te steken voor ‘Le Musée du Poste de Garde’. Je kan trouwens zelfs een duoticket kopen. Dit museum is nog maar een jaartje open, maar een must voor Eerste Wereldoorlog-liefhebbers. De man achter dit project, Camille Tridon, is naast een fervent rugbyfan ook weg van de Eerste Wereldoorlog. De Poste de Garde was een soort toegangspoort voor de stad en na grondige restauratie postte Camille hier zijn grote collectie. De collectie is uniek. Tekenaar Michel Dupré nam dienst in het leger in 1914 in een regiment uit Laval. In hetzelfde regiment (het 324ste infanterie) werd ook Pierre Brancher ingelijfd, een begenadigd fotograaf. Aan de hand van de tekeningen en foto’s reconstrueerde Camille via talloze diorama’s het leven van de Franse poilu en het werk is nog niet af. Er zijn plannen om de bovenverdieping ook te gebruiken. Bij het museum is er nog een boetiek van militaria en Camille heeft ook gedacht aan de inwendige mens: in La cantine des poilus, dat bijna ook een museum is, kan je heerlijk eten.
De slagvelden van Verdun
Ossuaire
Rond Verdun vinden we een heleboel oorlogsherinneringen: monumenten, forten, musea en herdenkingsplaatsen. Misschien is het museum Mémorial de Verdun het beste startpunt om een grondig idee te krijgen van het gebied en de Slag van Verdun. Na enkele jaren renovatie is het gloednieuwe museum heropend in 2016. Alledaagse objecten, wapens en veel audiovisuele presentaties brengen inzicht in de strijd en het leven van de soldaten aan beide kanten. Archiefbeelden en kunstwerken uit de loopgraven vervolledigen het geheel. Tijdelijke tentoonstellingen maken ook deel uit van het geheel. Je kan je ticket ook combineren met bezoeken aan de forten van Vaux en Douaumont.
Douaumont
Ossuaire Crypte
Even verder op de weg verschijnt de immense lantaarntoren van het Ossuaire de Douaumont. Dit is een van de vier Monuments Nationaux, waarvan sprake was in Dormans. Dit is de symbolische plaats als herinnering aan de offers van de soldaten in de Slag van Verdun en omgeving. Grondlegger van dit project was de bisschop van Verdun juist na de wapenstilstand. Zijn reden: duizenden niet-geünificeerde slachtoffers een waardig graf bieden. Zo ontstond het Beenderhuis van Douaumont. In 1932 was er de officiële opening. De hoofdgalerij is 133 meter lang en vol met namen van soldaten, even onderbroken door een kapel. In de galerij zijn 46 sarcofagen boven de kuilen met de beenderen van ongeveer 130.000 gesneuvelden, Fransen en Duitsers. Je kan de beenderen trouwens aan de buitenkant door de kleine raampjes zien. De toren, ook lantaarn van de doden genoemd, is 46 meter hoog en je kan hem beklimmen. Boven krijg je een panorama op de necropolis van Douaumont met nog eens ongeveer 16.000 zerkjes. De lantaarn verlicht ‘s avonds het terrein en er is ook nog een grote klok aanwezig. Elk halfuur is er beneden bij het onthaal nog een introductiefilm van ongeveer 20 minuten. Je zit in een echte cinemazaal (capaciteit 144 stoelen) en je kan via een hoofdtelefoon je taal kiezen.
Vernielde dorpen
Memorial
Heel wat dorpen in de buurt werden totaal vernietigd en sommige nooit heropgebouwd. Je merkt de borden op: bv. Village Detruit de Fleury-devant-Douaumont. Er zijn er een tiental. In de zomer zal men voor een van deze dorpen, Vaux-devant-Damloup, een applicatie maken voor een wandeling in de buurt, daar waar het dorp was. Via de app zal je het oude dorp in al zijn glorie kunnen bekijken, zowel geschiedkundig als wat biodiversiteit betreft.
De velden rond Verdun
Voor we de slagvelden verlaten, nog een tipje. In de velden rond Verdun is het soms moeilijk om ‘s middags vlug een hapje te vinden. Restaurants zijn nogal schaars. Voor de kleine honger vond ik in Thierville-sur-Meuse, een 10-tal km verwijderd van de strijdgronden, een bakker waar je een lekkere croissant of chocoladebroodjes met koffie kan verkrijgen: Boulangerie-Patisserie MI aan de hoofdstraat. Je kan ze niet missen, ernaast is een grote kazerne van het 1ste regiment Chasseurs en de soldaten in uniform zijn een grote afnemer denk ik.
Dragées Braquier de Verdun
Dragéés Braquier
We ronden af met lekkers uit Verdun. De dragee of gesuikerde amandel in Verdun gaat bijna terug tot 1200. In 1871 kwam de naam Braquier al tevoorschijn en in 1921 werd de firma Braquier officieel gesticht op de terreinen waar nu nog wordt geproduceerd. Een sterk ambachtelijk product waar nog veel handenarbeid aan te pas komt. De firma maakt klassieke suikeramandelen (onze suikerbonen) en ook chocoladedragees. Onder meer de Léontines zijn zeer populair bij de koffie. Ook zijn er specialiteiten zoals de explosieve obus en, raar maar waar, dit chocoladebrouwsel dateert van vóór Wereldoorlog Een! Er wordt een omhulsel van chocolade in de vorm van een obus gemaakt. Hierin plaatst men nadien een aantal geschenken, sluit het geheel af met een chocoladedeksel en bevestigt een kleine ontsteking – genre Engelse Christmas crackers. Braquier is te bezoeken door middel van een rondleiding en een zeer interessante film. Ook de winkel is een bezoek waard.
Slotsom: Verdun heeft meer dan een oorlogsgeschiedenis, we zullen de vele troeven zeker verder ontdekken.
Algemene Info:
Perscontact: Didier Rochat via www.explore-grandest.com of didier.rochat@art-grandest.fr
Tekst en foto’s: G. Charrin en Peter Minnebo.